Hier is ... Adriaan van Dis (2024)

In november leest heel Nederland één boek: 'De wandelaar' van Adriaan van Dis bij het thema 'Over de grens'. Met een boek reis je immers in een mum van tijd van Jakarta naar New York en ben je maar een paar bladzijden verwijderd van 1924. Een mooi moment om Adriaan van Dis én 'De wandelaar' eens beter te bekijken.

Omdat zijn ouders niet met elkaar konden trouwen – zijn vaders eerdere huwelijk was voor de islamitische wet ontbonden en werd niet erkend – kreeg Van Dis officieel de achternaam van zijn moeder. Om hun ongetrouwde staat geheim te houden, droeg Van Dis in het openbaar de naam van zijn vader. Victor Justin Mulder, een strenge en wrede man die getraumatiseerd was door zijn oorlogservaringen, stierf toen de auteur tien jaar oud was.

Van Dis studeerde Neerlandistiek in Amsterdam en aan de universiteit van Stellenbosch in Zuid-Afrika. Al tijdens zijn studie was hij redacteur bij NRC Handelsblad. Zijn debuut Nathan Sid is gebaseerd op bijdragen die hij schreef voor een kookrubriek, over zijn herinneringen aan eten – sterk verbonden met zijn jeugdherinneringen. Het werd in eerste instantie uitgegeven als relatiegeschenk, maar kwam vervolgens ook in de verkoop. Het boek ontving het Gouden Ezelsoor voor het bestverkochte debuut van 1984.

In 1983 debuteerde Van Dis ook als televisiepresentator bij het VPRO-praatprogramma Hier is... Adriaan van Dis. Sindsdien heeft hij vele romans, novellen, essays, toneelstukken, documentaires en reisprogramma's op zijn naam gezet. In 1996 schreef hij het Boekenweekgeschenk Palmwijn. Zijn werk is ruwweg in drie categorieën in te delen: gebaseerd op de vele reizen die hij heeft gemaakt, teruggrijpend op zijn Indische jeugd en zijn karakterromans. Dualisme is een vaak terugkerend thema in al zijn werken.

Voor zijn romans heeft hij verschillende prijzen ontvangen, waaronder de Gouden Uil (Indische duinen), de Gouden Ganzenveer, de Libris Literatuurprijs (Ik kom terug) en de Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre.

Over De wandelaar

Van Dis woonde van 2004 tot en met 2021 in Parijs, waar hij onder andere De wandelaar schreef. Voor de auteur zal het altijd een inspirerende omgeving blijven: 'De stad heeft mij vier boeken gegeven, ik heb hier altijd zin om te schrijven,' vertelt hij bij Bureau Buitenland. 'Parijs is hét sociale laboratorium van Europa. Alles waar wij graag van wegkijken gebeurt daar. Het barst er van de mensen die uiteindelijk een nieuw leven zijn begonnen. Dat levert een spannende samenleving op, met mensen die anders denken over geschiedenis, koloniale tijd en rechtvaardigheid.'

Dat De wandelaar een verhaal is waarin het hoofdpersonage dankzij de ontmoeting met een hond een andere kant van Parijs leert kennen, is dan ook niet vreemd. Het is voor Mulder een nieuwe wereld van vluchtelingen, illegalen en zwervers. In een interview met René Appel uit 2007 vertelt Van Dis dat hij moeite heeft zijn verhalen los te laten:

'[...] eigenlijk wil ik wel blíjven veranderen, schaven, polijsten. Uit de voorlaatste versie van mijn jongste roman De wandelaar zijn nog ruim honderd bladzijden geschrapt, en ook nu het af en gedrukt is, ben ik er eigenlijk nog niet mee klaar. Het is maar goed dat ik een uitgever heb, die mij op een gegeven moment het manuscript uit de handen trekt. Anders wandelde mijn hoofdpersoon, mijnheer Mulder, nu nog altijd door Parijs.'

Toch kon Van Dis het niet laten Mulder te laten terugkeren, want hij was duidelijk nog niet klaar met hem. Dit keer duikt hij op in Zuid-Afrika, wanneer hij zich na zijn avontuur met de hond tijdelijk vestigt in Kaapstad. Opnieuw probeert hij goed te doen. Van Dis publiceerde Tikkop in 2010, eveneens tijdens zijn Parijse jaren.

Van Dis in de media